In de houtsnede ‘Dag en nacht’ van M.C. (Maurits Cornelis) Escher (1898-1972) vliegen witte en zwarte vogels over een Hollands polderlandschap. De witte vogels vliegen naar rechts, door de nacht. Vanuit deze donkere lucht ontstaan zwarte vogels, die naar links de dag in vliegen. In een verticale beweging, op het punt waarin de vogels elkaar ontmoeten, transformeren ze geleidelijk tot de akkers die het landschap vormen. Voor de basis van deze metamorfose gebruikt Escher een zogenaamde vlakvulling. Dit is een motief waarvan de buitenlijnen aan alle kanten naadloos aansluiten en eindeloos herhaald kan worden. Escher noemt de vlakvulling “de rijkste bron van inspiratie” die hij ooit heeft aangeboord.
Deze prent is een voorbeeld van de nieuwe richting die Escher halverwege de jaren 1930 in zijn prenten opzoekt. De thema’s eeuwigheid en oneindigheid spelen hierin een steeds grotere rol. ‘Dag en nacht’ wordt uiteindelijk een van Eschers meest populaire prenten. De prent die hier hangt en die door Escher zelf is gedrukt, is afkomstig van de eerste koper (verworven in de jaren 1950). Hoewel Escher in zijn leven honderden afdrukken van ‘Dag en nacht’ maakte, komen ze zelden op de markt – zeker niet in zo’n uitstekende conditie als dit exemplaar.
Pas in de jaren 1950 van de twintigste eeuw kreeg Escher in bredere kring erkenning als kunstenaar, vooral in de Verenigde Staten. In de jaren 1960 werd zijn werk – tot zijn verbazing – vanwege de fantastische parallelle werelden door hippies en popsterren omarmd. Escher: “Ik wandel steeds in raadselen. Er komen telkens jongelui die zeggen: u maakt ook popart. Ik weet helemaal niet wat dat is, popart. Dit werk maak ik al dertig jaar.” Mick Jagger van The Rolling Stones vroeg Escher tweemaal tevergeefs diens werk voor een LP-hoes te mogen gebruiken. Jagger opende de eerste brief met “Beste Maurits”, maar Escher antwoordde beleefd dat hij daar geen tijd voor had en eindigde met “By the way, please tell Mr. Jagger I am not Maurits to him but ‘Very sincerely M.C. Escher’.”
